ویترکتومی
ویترکتومی (Vitrectomy)
کار اصلی چشم، متمرکز کردن نور روی پرده شبکیه است تا تصویر دقیقی از شیء مورد نظر روی پرده ، ایجاد شود. شبکیه بافت حساس به نور در قسمت عقب کره چشم است که این تصاویر را به صورت پیام های عصبی به مغز ارسال می کند و این پیام ها در مغز تفسیر می شوند. بنابراین برای واضح دیدن، قبل از هرچیز لازم است که نور به طور دقیق روی پرده شبکیه متمرکز شود.
زجاجیه ماده شفاف و ژله ای است که بخش میانی چشم را پر می کندو موجب حفظ شکل کروی چشم می شودکه با افزایش سن،تحلیل رفته ورشته هاو سلول هایی در آن جمع می شود که بیماراز آن به عنوان مگس پران نام می برد. شبکیه سطح داخلی اتاق حاوی زجاجیه را می پوشاند.
ویترکتومی یا تخلیه زجاجیه به عمل برداشتن همه یا بخشی از زجاجیه چشم گفته می شود.
اهداف جراحی ویترکتومی:
* برداشتن همه یا بخشی از زجاجیه چشم به منظور رفع اثار خونریزی ،عفونت،التهاب یا بافت اسیب دیده جهت از بین بردن کدورت چشم یا درمان برخی از اختلالات زجاجیه و شبکیه و جایگزین کردن آن با گاز یا روغن سیلیکون در چشم به منظور برگرداندن شبکیه به محل اصلی خود (گاز تزریق شده بتدریج از داخل چشم جذب خواهد شد، ولی روغن طی یك عمل جراحی دیگر باید از چشم خارج شود)
*خارج کردن بافت آسیب دیده به دنبال بروز برخی اختلالات بعد از جراحی کاتاراکت مثل افتادن عدسی به داخل زجاجیه
*خارج نمودن جسم خارجی که به دنبال ضربه وارد چشم شده و گیر کرده باشد.
برخی از خطرات ویترکتومی:
• عفونت
• خونریزی
• جداشدگی شبکیه
• ضعف بینایی
• افزایش فشار چشم
• از خطرات احتمالی جراحی ویترکتومی، افزایش سرعت شکل گیری کا تاراکت می باشد.
اگر چه در موارد نادر، مدت کوتاهی بعد از ویترکتومی، کاتاراکت پیشرفت می کند، ولی در بیماران سالخورده اغلب کاتاراکت بعد از چند ماه پیشرفت خواهد کرد.
میزان بهبود بینایی:
قدرت بینایی بعد از جراحی ویترکتومی به چندین متغیر وابسته است، بخصوص در مواردی که قبل از انجام ویترکتومی، بیماری چشمی باعث آسیب دایمی به شبکیه شده باشد. چشم پزشک با توجه به شرایط، راجع به میزان احتمال بهبود بینایی توضیح خواهد داد.
اقدامات بعد از جراحی ویترکتومی :
1- تا چندین روز بعد از عمل چشم دردناک و حساس است.
2- نحوه استراحت و توجه به وضعیت قرار گیری سر ، در میزان موفقیت درمان ،تاثیر به سزایی دارد و با توجه به نوع عمل، متفاوت می باشدکه توسط جراح و پرستار بخش توضیح داده می شود و لازم است به دقت رعایت شود.
- بنا به نوع ماده تزریقی در چشم (حباب گاز ویا روغن سیلیکون)ممکن است تا یکی دو هفته وضعیتهای زیر توصیه شود:
نگه داشتن سر به سمت پایین / خوابیدن در وضعیت نیمه نشسته / خوابیدن بر روی شکم
3- به منظور محافظت وپیشگیری ازهر گونه ضربه به چشم ،از محافظ پلاستیکی(شیلد)به مدت یک هفته استفاده کنید. محافظ را روزانه شسته و پس از خشک کردن استفاده نمایید.
روزها می توانید از عینک و شبها از شیلد استفاده نمائید .
4- دارو : مصرف قطره های چشمی ، ،طبق نظر پزشک معالج 1تا 2ماه ، پس از جراحی، ممکن است لازم شود .
این قطره ها شامل انتی بیوتیک،ضد التهاب و یا داروهای پایین آورنده فشار چشم می باشد.
- برحسب تشخیص جراح بعد از عمل، گاهی از قرصهای کورتون جهت کاهش التهاب لازم است استفاده شود که اغلب پس از یک هفته تا ده روز بعد از عمل،بسته به نظر پزشک، قطع می شود .حتما به توصیه های پزشک در زمینه مصرف کورتون ،دقت کنید.
- از مصرف خودسرانه داروها ،جدا خودداری کنید.
5- جهت خواندن نماز، از بعد از عمل به جای وضو ،بر روی سنگ تیمم کنید و تا یک هفته از سجده کردن خودداری کرده و مهر را با دست به پیشانی نزدیک کنید.
6- مطالعه ،تماشای تلویزیون و فعالیتهای عادی زندگی در صورتیکه همراه با فعالیت شدید جسمی نباشد و مانع از نحوه صحیح قرار گرفتن سر نشود، بلامانع است.
7- حمام کردن: از شستن سر و صورت تا یک هفته بعد از عمل خودداری کنید .زمان دقیق حمام کردن را از پزشک خود سوال کنید.
درزمان شستشوی سر و صورت باید چشم ها را بسته نگه داشت و به هیچ وجه به پلک ها فشار نیاورید.بهتر است از شامپو بچه استفاده کنید.
8- از به کار بردن هرگونه ،مواد ارایشی ، لنز رنگی و...در اطراف چشم ،جدا خودداری کنید و زمان شروع آنرا از پزشک معالج سوال نمایید.
9- مسافرت با اتومبیل و قطار بلامانع است .
مسافرت با هواپیما ،به خصوص در صورتیکه چشم محتوی گاز باشد باید با نظر جراح انجام شود.معمولا تا زمان خروج حباب های گاز، پرواز با هواپیما یا مسافرت به ارتفاعات ممنوع است، زیرا افزایش سریع ارتفاع می تواند منجر به افزایش خطرناک فشار چشم شود
10- از غذاهای نرم کننده شکم نظیر سبزیجات و میوه جات به منظور پیشگیری از یبوست استفاده کنید. چنانچه قبل از عمل رژیم غذایی خاصی داشتید(دیابت،فشار خون،ناراحتی معده و...)بعد از عمل هم به همان رژیم غذایی ادامه دهید.
11- پس از جراحی شبکیه لازم است فرد مرتباً جهت کنترل وضعیت شبکیه و جلوگیری از عوارض احتمالی به چشم پزشک مراجعه کند.
* در هرمراجعه ،داروهای مصرفی را با خود بیاورید.
12- در صورت مشاهده علائم زیر بلافاصله به جراح خود مراجعه کنید:
قرمزی پیشرونده چشم،حساسیت،درد غیر قابل تحمل،ترشح چرکی ،سوزش شدید چشم ها،کاهش دید،تار شدن یک منطقه از میدان دیدیا جرقه در چشم
13- توجه: هیچگاه اطراف چشم را با پارچه های خشن یا دستمال کاغذی تمیز نکنید،زیرا ممکن است باعث خراش قرنیه شود. برای پاک کردن چشم می توان از پنبه تمیز استفاده کنید .حتما قبل از تماس پنبه ،چشم خود را ببندید.
منبع: پرستاری داخلی جراحی برونر –سودارث 2022