انحراف چشم
هر گونه انحراف از هم راستایی صحیح چشم ها را لوچی یا استرابیسم (strabismus) می گویند. انحراف چشم عبارت است از عدم هماهنگی حرکت عضلات چشم یا عدم توانایی تمرکز بین دو چشم که باعث می شود چشم ها در جهات متفاوتی قرار بگیرند.این بیماری یکی از مشکلات شایع چشم پزشکی است و در 4% موارد در گروه سنی اطفال و بزرگسالان دیده می شود.
انواع استرابیسم
ممکن است یک یا هر دو چشم به داخل یا خارج بچرخند. به ندرت انحراف چشم ها به صورت بالا و پایین است.
نوعی از انحراف چشم به صورت مخفی است و با حذف دید دو چشمی (بستن یک چشم) مشخص می شود که به استرابیسم مخفی معروف است. نوع دیگر استرابیسم آشکار است.
بینایی و مغز
در دید دوچشمی طبیعی، هر دو چشم به یک نقطه نگاه می کنند و بخش بینایی مغز ، دو تصویر رسیده را به صورت یک تصویر سه بعدی ترکیب می کند.
در استرابیسم وقتی یکی از چشم ها منحرف می شود، دو تصویر متفاوت به مغز ارسال می گردد. در یک کودک خردسال ، مغز یاد می گیرد که تصویر چشم منحرف شده را نادیده گرفته و تصویر چشم مستقیم یا چشم با دید بهتر را بپذیرد. این امر سبب از بین رفتن درک عمق و دید دو چشمی می شود.
بالغینی که دچار استرابیسم می شوند چون مغز توانایی پذیرش یا دریافت تصویر هر دو چشم را دارد، دوبینی پیدا می کنند. استرابیسم در کودکان (دید تک چشمی) در صورت عدم درمان در نیمی از موارد منجر به آمبلیوپی (تنبلی چشم) می گردد.
هم راستایی چشم ها، در بدو تولد کاملا تکامل نیافته است. تکامل حقیقی چشم در 4-3 ماهگی خود را نشان می دهد ولی ممکن است در کودکی یا دیرتر رخ دهد. لذا بررسی استرابیسم بعد از این سن قابل انجام است.
علایم شایع
نا هماهنگی حرکات چشمها (در برخی موارد تنها در موقع نگاه کردن به جهت های خاصی، قابل مشاهده است)، دوبینی (گاهی)، دید با تنها یک چشم همراه با فقدان درک عمقی، خستگی چشم.
عوارض استرابیسم
بدون درمان فوری ممکن است کاهش بینایی در یک چشم دایمی شود. از دست رفتن دید طبیعی در یک چشم و مسائل ناشی از زیبایی ظاهر، از عواقب بیماری درمان نشده است. بسیاری افراد با دید یک چشمی سازگار می شوند و تمامی فعالیت های خود را با یک چشم انجام می دهند که در این گونه موارد جهت ایمنی چشم سالم برای ورزش و سایر فعالیت ها از
جمله جوشکاری که خطر آسیب چشمی دارند از عینک محافظ استفاده کنید.
تشخیص
تشخیص با توجه به شرح حال طبی و معاینه فیزیکی است و ممکن است شامل آزمون های تیزبینی، معاینه شبکیه، معاینه کامل عصبی و آزمون های عضلانی باشد.
درمان
درمان استرابیسم مشابه درمان آمبلیوپی (تنبلی چشم) بوده و هدف از درمان، بهبود دید و به دست آوردن بهترین دید ممکن، زیبایی ظاهری و ایجاد بهترین جهت برای چشم ها و رسیدن به دید دوچشمی می باشد.
درمان شامل:
- تجویز عینک تکدید و در بعضی موارد دو دید
- بستن چشم قوی تر برای تصحیح عدم توازن تمرکز (باعث می شوند چشم ضعیفتر به کار بیفتد)
- تجویز منشور
- بینایی درمانی
- تمرینات مربوط به عضلات چشم
- جراحی برای تصحیح وضعیت عضلات چشم
آموزش های لازم بعد از عمل
- بعد از عمل تا اولین معاینه توسط جراح، آب به چشم نرسد.
- حمام گرفتن از گردن به پایین اشکالی ندارد ولی از ریختن آب به روی سر و صورت و وضو گرفتن تا هنگامی که پزشکتان اجازه نداده است خودداری کنید.
- قطره طبق دستور شروع شود. دستور قطره در هر بیمار با بیمار دیگر و در هر جراح با جراح دیگر متفاوت است.
- دست های خود را قبل و بعد از چکاندن قطره بشویید.
- محلول های شیری رنگ و سوسپانسیون ها راپیش از مصرف تکان دهید.
- با خواندن برچسب دارو از صحت آن مطمئن شوید.
- نیاز به بیدار کردن بیمار و ریختن قطره ها در طول ساعات شب نیست. مگر آنکه توسط پزشک دستور استفاده از قطره در طول شب بطور اختصاصی به شما داده شده باشد.
- جهت قطره چکاندن بیمار باید سر را به طرف بالا ببرد و به بالا نگاه کند، پلک پایین را به آرامی با انگشت به طرف پایین بکشید و دست خود را به گونه تکیه دهید و یک قطره را در فضای بین پلک و کره چشم بچکانید.
- پس از چکاندن قطره پلک را بمالید و فشار ملایمی به مدت 2-1 دقیقه به گوشه داخلی چشم وارد کنید. به آرامی مقدار اضافی قطره را که بیرون ریخته و ترشحات اطراف چشم عمل شده با دستمال کاغذی تمیز، پاک کنید.
بین قطره های متفاوت 5 تا 10 دقیقه فاصله باشد و قطره قبل از پماد استفاده شود.
ترشحات اطراف چشم عمل شده را با دستمال کاغذی به ملایمت پاک کنید.
نوک قطره چکان یا پماد به چشم، صورت و یا سطوح دیگر برخورد نکند.
در صورت بروز درد غیر قابل تحمل، کاهش دید، افزایش سرخی و یا ایجاد تورم یا ترشح چرکی سریعا به پزشکتان مراجعه کنید.